De meesters en juffen als rolmodel

Sociaal Leren

Sociaal leren, ook wel observationeel leren genoemd, is een sociale leertheorie, bedacht door de Canadese psycholoog Albert Bandura. Bij deze vorm van leren gaat het erom dat iemand, bewust of onbewust, nieuwe gedragingen wil leren en daarom het gedrag van rolmodellen observeert en imiteert. Door te kijken hoe anderen iets doen (observationeel leren) en te zien welke gevolgen die persoon daarvan ondervindt (observationele bekrachtiging). Bijvoorbeeld: Wij geven als docenten regelmatig een high five aan een apekop die een vaardigheid goed uitvoert (positieve bekrachtiging). Een andere apekop die dit ziet gebeuren, observeert de vaardigheid en ziet wat voor gevolg dat heeft, namelijk een high five van de meester. Dat wil hij ook! Dus gaat hij de vaardigheid imiteren of nadoen. Joe imiteert de klim & klauter vaardigheden en oefent thuis geconcentreerd de koprol. Een super mooi voorbeeld wat de invloed van de lessen op het leven van Joe hebben. In de les raakt Joe geïnspireerd, zodat hij daar thuis mee verder kan. Dat is ook één van de redenen dat wij elke les oefeningetjes voor thuis meegeven!  

Identificatie theorie

De tweede theorie komt uit de psychologie. Erik Erikson en zijn collega’s bestudeerden vooral de identificatie met het rolmodel: wanneer identificeert iemand zich met een rolmodel en hoe verloopt dit proces precies? De identificatietheorie stelt dat leerlingen vaak iemand met een prominente sociale positie als rolmodel nemen. In het voorbeeld van Joe: Joe ziet wekelijks gedragingen bij zijn juf (Kirsten) en zijn meester (ik, Bart), waarvan hij blijkbaar onder de indruk is en ook zo wil zijn. Dit zet een leerproces in gang om nieuwe gedragingen te ontwikkelen en meer op de juf of meester te gaan lijken.

Wat kunnen we van deze theorie leren over de voorbeeldfunctie van de docent?

• De sociale rol van de docent is belangrijk. Wij doen er alles aan om persoonlijke aandacht aan de apekoppen in de lessen te geven. En met iedere apekop een goede en persoonlijke relatie op te bouwen.
• De inspirerende rol van de docent is belangrijk. Wij nemen de apekoppen mee in de belevingswereld van de kinderen en doen zelf alles voor. En daarnaast vertellen we ook persoonlijke verhalen. Hiermee proberen we de apekoppen te inspireren. En trouwens niet alleen de apekoppen, maar ook hun ouders 😉.

Vanuit de identificatietheorie lijkt het dus van belang om aandacht te hebben voor de sociale en inspirerende rol van het model. Imitatie van het rolmodel kan de persoonlijke ontwikkeling van het kind bevorderen.  

Actieve constructie rolmodel

De derde theorie gaat uit van de actieve constructie van een ideaalbeeld van wat men zou willen worden (Gibson, 2006). In deze benadering kunnen de gedragingen en attitudes van meerdere rolmodellen gebruikt worden om een serie ‘possible selves’ te vormen en deze uit te proberen (Markus & Nurius, 1986; Cross & Markus, 1991). Op basis daarvan kan dan een keuze gemaakt worden die past bij het te ontwikkelen gewenste zelfbeeld. Zo doet Joe zowel zijn juf Kirsten als mij na. Hierbij combineert hij gedragingen van verschillende personen. Zo hoor ik mijn zoon en dochter regelmatig in een rollenspel mijn partner en mij nadoen. Mijn zoon gaat dan bijvoorbeeld naar zijn werk, hij gaat Monkey Moves les geven (net als papa). Mijn dochter pakt dan de fiets om naar de UvA te gaan, om les te geven aan de studenten (het werk van mijn partner). Soms combineren ze gedragingen door Monkey Moves les aan studenten te geven (een combi tussen mijn werk en het werk van mijn partner).  

Ben jij je bewust van jouw voorbeeld rol?

Door het voorbeeld van Joe realiseerde ik mij opeens weer heel bewust dat wij als docenten een hele belangrijke rol hebben. Kinderen leren de hele dag door. De meeste invloed hebben personen uit de naaste omgeving. Dat zijn ouders en opvoeders, maar ook vriendjes en vriendinnetjes, pedagogisch medewerkers van het kinderdagverblijf, leraren van de school en dus ook de meesters en juffen van de Monkey Moves lessen. In zekere zin zijn wij tijdens onze lessen ook aan het opvoeden. Als docenten hebben wij een bepaalde voorbeeldfunctie voor zowel de apekoppen als de ouders. Elke les weer doen wij ons stinkende best om de apekoppen te motiveren en te inspireren. Maar dat is je vast al eens opgevallen?! p.s. Nog niet eerder bij een les geweest? Meld je aan voor een gratis proefles!