Wat is breed motorisch ontwikkelen?

Door: Bart Poot (Oprichter Monkey Moves en Bewegingswetenschapper) 

Een breed motorische ontwikkeling verwijst naar het proces waarbij kinderen een gevarieerd scala aan motorische vaardigheden verwerven en verfijnen. Door een solide basis van motorische vaardigheden te ontwikkelen, ontstaat een basis waarmee verschillende activiteiten en vaardigheden ondernomen kunnen worden. Vanuit die ontwikkelde vaardigheden wordt de basis gelegd voor de beoefening van een sport. Al in 2002 benadrukte Clark & Metcalfe dat een kind eerst over een brede motorische basis moet beschikken om zich vervolgens meer te richten op één of meerdere specifieke sporten1. Die brede basis bestaat volgens hen uit voldoende ontwikkelde verplaatsingsvaardigheden (zoals lopen, rennen en springen), objectvaardigheden (zoals gooien, vangen, slaan en schoppen van een bal) en balansvaardigheden. Samen vormen deze vaardigheden de basis om allerlei sporten te kunnen beoefenen. Dit is in lijn met de Physical Literacy gedachte die in een review van Rudd en collega’s (2020) uiteengezet wordt2. 

Het gedachtegoed van breed motorisch ontwikkelen is in een iets andere vorm terug te vinden in het Athletic Skills Model (ASM), die de schijf van 10 hanteert, met 10 grondvormen van bewegen als de basis voor een gezonde en gevarieerde motorische ontwikkeling3. Monkey Moves heeft de competentiematrix, die dezelfde indeling als Clark & Metcalfe gebruiken, verder uitgediept langs beschikbare motorische ontwikkelingsliteratuur gelegd4. Zo zijn zij in staat om de belangrijkste vaardigheden uit een sport te destilleren en deze aan te bieden op het leeftijd- of ontwikkelingsniveau van jonge kinderen.

Als deze basisvaardigheden en grondvormen van bewegen onvoldoende ontwikkeld zijn, ontbreekt het fundament om verdere vaardigheden effectief op te bouwen. Vanuit de dynamische systeemtheorie ontstaan functionele beweegoplossingen uit de interacties van meerdere subsystemen binnen de persoon, taak en omgeving5,6. Alle subsystemen zijn zelforganiserend, of komen samen en werken op een bepaalde manier samen om voor elke specifieke taak een efficiënte, effectieve en functionele beweegoplossing te ontdekken en verkennen5,6. Daarvoor moeten kinderen wel blootgesteld worden aan verschillende omgevingen en verschillende taken. Een beweegrijke en gevarieerde omgeving is essentieel voor de ontwikkeling van het kind. Deze basisvaardigheden komen niet vanzelf aanwaaien7. Kinderen moeten voldoende beweegsituaties of uitdagingen tegenkomen om beweegoplossingen te kunnen vinden. Daarvoor is voldoende bewegen én voldoende gevarieerd bewegen noodzakelijk. Als we kijken naar het dagelijkse leven inclusief het huidige sport- en beweegaanbod en mogelijkheden, dan zouden we wellicht mogen concluderen dat hier nog terrein te winnen valt. 

Wil je hier meer over weten, download dan het volledige artikel dat gepubliceerd is in Sportgericht.

Bronnen

1. Clark JE & Metcalfe JS (2002). The mountain of motor development: a metaphor. In: Clark JE & Humphrey J (eds.), Motor development: research and reviews, volume 2, 163-190. Reston, VA: NASPE Publications.
2. Rudd JR et al. (2020). Physical Literacy - A Journey of Individual Enrichment: An Ecological Dynamics Rationale for Enhancing Performance and Physical Activity in All. Frontiers in Psychology, 11. 
3. Athletics Skills Model
4. Competentie Matrix Overzicht
5. Thelen E (1989). The (re)discovery of motor development: learning new things from an old field. Dev. Psychol. 25, 946–949.
6. Davids KW, Button C, & Bennett SJ (2008). Dynamics of Skill Acquisition: A Constraints-Led Approach. Campaign, IL: Human Kinetics 

Logan SW et al. (2012). Getting the fundamentals of movement: a metaanalysis of the effectiveness of motor skill interventions in children. Child Care, Health and Development, 38 (3), 305-315.

Lees deze PDF voor meer over bewegingsarmoede