Eerder dit jaar schreef Maaike al eens een blog (Je kind kan meer dan je denkt!) over die beschermende houding naar onze kinderen en de invloed die dit heeft op hun ontwikkeling. In dit blog wil ik aan de hand van zes verschillende categorieën, opgesteld door VeiligheidNL, dieper ingaan op voorbeelden van risicovol spelen, de voordelen die risicovol spelen met zich mee brengt en hoe je hier als ouder het beste bij kunt begeleiden. Daarnaast maak ik bij elke categorie even een zijsprongetje naar hoe we hier bij Monkey Moves mee omgaan of hoe dit in de lessen van Monkey Moves terug komt. Je kunt het blog ook beluisteren als podcast!

Spelen met snelheid

Bij spelen met snelheid kun je denken aan van een heuveltje afrennen, aan eigenlijk alles met wieltjes (fietsen, steppen, skaten) en aan lekker hoog schommelen of slingeren aan een touw. Bij het spelen met snelheid wordt het zelfvertrouwen, de fysieke fitheid, de motorische vaardigheden en het ruimtelijk inzicht (inschatten van diepte en snelheid) van kinderen gestimuleerd. Lees in een eerder door Bart geschreven blog uitgebreid over hoe je je kind kunt leren fietsen aan de hand van een 5 stappenplan, onderbouwd met motorische leerstrategieën. Zorg bij het (leren) fietsen en skeeleren in ieder geval voor de nodige bescherming zoals een helm. En gezien het feit dat kinderen bij het skeeleren en skateboarden vaak achterover vallen, zijn daarbij pols- en elleboogbeschermers ook zeker geen overbodige luxe. Let er bij het oefenen ook op dat dit wordt gedaan op een rustige plek, zonder hoogteverschillen. Bij Monkey Moves wordt in de lessen natuurlijk niet gefietst of geskatet, maar er wordt wel flink gerend, gegleden, geschommeld en gezwaaid. Daarmee komen de eerder genoemde voordelen van spelen met snelheid met grote regelmaat naar voren tijdens onze lessen. We dagen de kinderen ook graag uit op het gebied van snelheid: “Super knap gedaan, maar kunnen jullie denk je nog iets sneller over het jungleparcours klimmen?”

Spelen op hoogte

Denk bij spelen op hoogte aan activiteiten als klimmen in (of hangen aan) het klimrek of een boom, balanceren op een stenen muurtje en van een bewegende schommel (of ander speeltoestel) af springen. Net als bij het spelen met snelheid, is het spelen op hoogte goed voor de ontwikkeling van het zelfvertrouwen, de fysieke fitheid, de motorische vaardigheden en het ruimtelijk inzicht (inschatten van diepte en snelheid) van kinderen. Klimmen kun je je kind gemakkelijk stap voor stap leren. Daarbij is het uiteraard verstandig om eerst laag bij de grond te oefenen. Daarnaast is het belangrijk dat een kind zelf ergens op kan komen, dan kan er namelijk ook weer zelfstandig naar beneden geklommen worden. Leer je kind vervolgens de basisregels aan zoals dat je altijd drie contactpunten moet houden (2 handen en 1 voet of 2 voeten en 1 hand), dat er in een boom geklommen moet worden met de buik in de richting van de stam en dat er niet geklommen mag worden als het heeft geregend in verband met gladheid. Leer kleine kinderen eerst op de buik te draaien als ze ergens vanaf klimmen (bijvoorbeeld de trap) om vervolgens eerst met de voeten de grond te raken in plaats van direct met het gezicht naar voren te kukelen. Met alle jungleparcours die elke week weer opgebouwd worden voor de Monkey Moves lessen, zijn wij natuurlijk dol op spelen op hoogte. Ook de kleine apekoppies krijgen geen genoeg van al het klimmen en klauteren. Wij stimuleren daarmee dus ook graag de eerder genoemde voordelen van het spelen op hoogte. Wij weten dit uiteraard wel, door onder andere de kundigheid van de docenten en bijvoorbeeld door het plaatsen van matjes op de grond, te stimuleren en te faciliteren in een relatief veilige omgeving.

Spelen uit het zicht

Bij activiteiten zoals verstoppertje spelen of spelen in een speeltuin, zijn er situaties dat je als ouder even geen zicht hebt op je kind of dat jouw kind jou niet kan zien. Daarnaast kun je bij spelen uit het zicht ook denken aan zelfstandig buitenspelen in de wijk. Met spelen uit het zicht wordt zowel de zelfredzaamheid, als het verantwoordelijkheidsgevoel van kinderen gestimuleerd. Daarnaast is het een mooie bijkomstigheid dat zij, door deze zelf te ontdekken, bekend worden met de omgeving. Het is hierbij echter wel belangrijk om duidelijke en het liefst zo concreet mogelijke afspraken te maken met je kind over bijvoorbeeld de grens van het speelgebied (tot het einde van de stoep), dat zij naar binnen moeten komen als de lantaarnpalen aan gaan, dat zij niet alleen buiten mogen spelen (alleen met andere kinderen) en dat zij nooit mee mogen gaan met vreemde mensen. Probeer hen daarnaast ook te leren, hoe er met bepaalde situaties omgegaan moet worden. Leer hen bijvoorbeeld dat als een vreemde iets vraagt, zij dit eerst aan jou komen vertellen en dat als ze vallen, ze een vriendje naar jou toe laten komen of een andere moeder om hulp laten vragen. In de ouder-kind lessen (1,5-4 jaar) van Monkey Moves worden de eerste stappen gezet om de jonge apekoppies steeds zelfredzamer te maken. Het programma verandert voor kinderen vanaf 4 jaar, in zelfstandige lessen, waarbij de docenten uiteraard ieder kind zoveel mogelijk persoonlijke aandacht proberen te geven, maar waarbij ook altijd kinderen uit het zicht van de docent over het parcours aan het klimmen en klauteren zijn. De kinderen hebben hiermee dan ook een bepaalde verantwoordelijkheid en er worden met het oog op de veiligheid ook altijd duidelijke afspraken gemaakt met de kinderen: “er mag niet hoger geklommen worden dan de rode lintjes”. De mooiste ontwikkeling om te zien op dit gebied, vind ik dat als de kinderen elkaar ook aan de gemaakte afspraken gaan houden en elkaar er op aanspreken wanneer dit niet gebeurd.

Trek- en duwspelen

Elke kleine apekop houdt wel van een lekker potje stoeien op zijn tijd, maar het is toch ook fantastisch om bijvoorbeeld met 2 stokken een potje te zwaardvechten tegen elkaar? Met stoeispelen wordt de fysieke fitheid, de motorische vaardigheden, maar met name ook de sociale vaardigheden (rekening houden met elkaar) van kinderen gestimuleerd. Voor de begeleiding bij stoeispelen is het belangrijk dat je als ouder het verschil tussen stoeien en vechten kent. Bij stoeien wordt vaak gelachen, is het gezicht ontspannen en beginnen de kinderen meestal omstebeurt met stoeien. Bij vechten is met name de kaak vaak gespannen en domineert vaak één kind het ‘spel’. Leer kinderen daarnaast om rekening te houden met elkaar, door af te spreken elkaar geen pijn te doen en direct te stoppen als de ander dat wilt. Het is bij trek- en duwspelen ook erg belangrijk om goed te letten op de omgeving, stoeien in de buurt van de punt van een tafel is niet zo’n goed idee natuurlijk! Twee van de elf sporten die terugkomen bij het multisportprogramma van Monkey Moves, zijn judo en rugby. In beide reeksen van drie lessen wordt er volop aandacht besteed aan het fysieke aspect dat bij sport hoort. Het belangrijkste wat wij de kinderen daarbij mee willen geven, is ook dat zij leren om respectvol met elkaar om te gaan. Leuke vraag trouwens om aan een groep kinderen van een jaar of 6 te stellen: “wat denken jullie dat respect betekent?”

Spelen met gevaarlijke voorwerpen

Denk bij spelen met gevaarlijke voorwerpen aan activiteiten als knutselen en bouwen met gereedschap als een hamer en spijkers, denk aan takken slijpen met een zakmes, darten met echte pijlen of bijvoorbeeld helpen met de groenten snijden tijdens het koken. Door te spelen met gevaarlijke voorwerpen wordt het zelfvertrouwen van kinderen ontwikkelt en worden er vaardigheden geleerd die later van belang zijn in het dagelijks leven. Spelen met een zakmes en wat timmeren vinden kinderen vaak hartstikke leuk en bere-interessant. Het is echter belangrijk dat je duidelijke afspraken met je kind maakt, wanneer er met dergelijke voorwerpen 'gespeeld' gaat worden. Denk aan niet rennen met een geopend mes of met een hamer in je hand, geen spijkers of ander gereedschap rond laten slingeren en niet op blote voeten lopen tijdens het bouwen. Zorg daarnaast dat je je kind de basisbeginselen leert. Denk aan hoe je het zakmes veilig opent en sluit, dat je altijd van je af moet snijden en niet in de richting van anderen en dat je met timmeren bijvoorbeeld beter een paar keer zachtjes kan slaan, dan één keer heel hard. Bij het doen van allemaal verschillende sporten worden logischerwijs ook allemaal verschillende materialen gebruikt binnen de lessen van Monkey Moves. Deze lijken in eerste instantie niet zo ‘gevaarlijk’ maar ook hierbij is het erg belangrijk om bepaalde afspraken met elkaar te maken (hockeystick mag niet boven de schouder komen) en om de basisbeginselen aan te leren (bal met de platte kant van de hockeystick spelen).

Spelen op gevaarlijke plekken

De laatste categorie is het spelen op gevaarlijke plekken en daarbij kun je denken aan spelen in de buurt van een drukke weg of van water.  Een kampvuur maken en daar broodjes of marshmallows boven bakken. Door te spelen op, of in de buurt van gevaarlijke plekken, leren kinderen omgaan met potentieel gevaarlijke situaties en leren kinderen om niet snel angstig te zijn. Maaike heeft een zeer interessant blog geschreven over wanneer kinderen klaar zijn voor zwemles en of dit al dan niet gecombineerd kan worden met een andere sport. Kort samengevat is haar advies om baby’s wel watervrij te maken, maar pas met zwemles te beginnen wanneer een kind op zowel sociaal, motorisch als mentaal gebied voldoende zelfvertrouwen heeft ontwikkeld. Let wel op, ook al heeft je kind een zwemdiploma, dan wil dat niet per definitie zeggen dat je kind ook waterveilig is. Zorg dus dat er altijd een volwassene in de buurt is. Let bij het maken van een vuurtje met name op dat je kind altijd weg kan van het vuur, mocht er iets gebeuren. Laat kinderen veder geen licht ontvlambare kleding (synthetisch) dragen en bind lange haren vast in een staart. Ten slotte zorg je er natuurlijk altijd voor dat er een emmer water of zand klaarstaat en weet jouw kind ook waarvoor. De Monkey Moves jungle is natuurlijk geen gevaarlijke plek, maar is ondanks dat een ongelukje altijd kan gebeuren, juist een ideale omgeving om te werken aan de zelfredzaamheid en het zelfvertrouwen van kinderen, en aan het ontwikkelen van de motorische vaardigheden die ook weer van belang zijn bij alle vormen van risicovol spelen buiten de Monkey Moves lessen om.

Conclusie

Ik wil de conclusie van dit blog graag beginnen met te zeggen dat we onze kinderen natuurlijk te allen tijde moeten beschermen tegen onaanvaardbare risico’s. Maar uiteindelijk leren we allemaal met vallen en opstaan. En het oplopen van een keer een schaafwond of een dikke buil is vervelend, maar vaak helemaal niet zo erg. De voordelen als: een betere fysieke gezondheid en motorische ontwikkeling, een vergroot zelfvertrouwen, zelfredzaamheid en doorzettingsvermogen én betere sociale vaardigheden, wegen hier wat mij betreft gemakkelijk tegenop. Bij en rondom risicovol spelen is het in ieder geval belangrijk om goed te kijken en te luisteren naar je kind, duidelijke afspraken te maken, zeker ook te luisteren naar je eigen gevoel maar ook eens te proberen om niet te snel te waarschuwen. Dus stop met te snel ‘pas op’ en ‘kijk uit’ te roepen en tel eerst eens rustig tot 10 voordat je wat roept, terwijl je probeert om de grootte van het risico eerst goed in te schatten. Want: "met een beetje risico komen ze er wel..."

"Uiteindelijk leren we allemaal met vallen en opstaan."

Ik hoop dat je het lezen van dit blog leuk vond en wij zijn benieuwd wat jij doet aan risicovol spelen met je kind. Bekijk ten slotte onderstaand nog even het campagnefilmpje van VeiligheidNL:   p.s. Wil je zelf eens ervaren hoe wij risicovol spel implementeren in onze lessen? Boek dan een gratis proefles!